Dzikie wysypiska – dlaczego należy z nimi walczyć?

Dzikie wysypiska nie posiadają określonej prawem definicji. Ale nie powinniśmy udawać, że takie miejsca nie istnieją! Dzikie wysypiska można ogólnie określić jako miejsca, w których nielegalnie składowane są odpady. Aby zrozumieć czym jest dzikie wysypisko i jakie zagrożenia stwarza dla środowiska należy najpierw zrozumieć czym jest składowisko odpadów.

Składowisko odpadów jest obiektem budowlanym zlokalizowanym i urządzonym zgodnie z restrykcyjnymi przepisami prawa, przeznaczonym do składowania odpadów. Od takiego obiektu wymaga się maksymalnej szczelności i zapewnienia minimalnego oddziaływania na otoczenie. Jest to obiekt o bardzo dużej powierzchni i pojemności oraz czasie eksploatacji trwającym kilkadziesiąt lat.

Dzikie wysypiska w odróżnieniu od składowiska odpadów są to miejsca niezabezpieczone i nieprzystosowane do składowania odpadów, stanowiące szczególne niebezpieczeństwo dla środowiska i człowieka.

Zagrożenia płynące z powstawania nielegalnych składowisk:

Dla środowiska:

• chemiczne i mikrobiologiczne zanieczyszczenia wód powierzchniowych i podziemnych,
• chemiczne i mikrobiologiczne skażenie gleb sąsiadujących z dzikim wysypiskiem,
• zanieczyszczenie gleb i wód metalami ciężkimi głównie przez odpady niebezpieczne (zużyte baterie i akumulatory, opakowania z resztkami farb, lakierów, oleju samochodowego, lekami, środkami ochrony roślin),
• zanieczyszczenie powietrza substancjami lotnymi m.in. siarkowodorem i metanem, który w zetknięciu z powietrzem może powodować samozapłony,
• wysokie zagrożenie pożarowe,
• niszczenie walorów estetycznych krajobrazu i niszczenie bioróżnorodności,

Dla człowieka:

• zagrożenie epidemiologiczne, ze względu na możliwość występowania w odpadach wielu chorobotwórczych szczepów bakterii oraz groźnych grzybów,
• zagrożenie rozpowszechniania się drobnoustrojów poprzez nadmierny rozwój owadów, gryzoni i ptaków,
• emisja nieprzyjemnego odoru z gnijących substancji organicznych,

Dla zwierząt:

• leśne zwierzęta traktują napotkane odpady jako pożywienie. Szczególnie niebezpieczne są zjadane przez nich kawałki plastikowej folii, które powodują zaburzenia przewodu pokarmowego, często kończące się śmiercią zwierzęcia,
• dla ptaków niebezpieczne są kawałki sznurków z tworzyw sztucznych, które wykorzystywane są jako budulec gniazd. Nitki tworzące sznurek wpijają się mocno w skórę piskląt i często blokują dopływ krwi do kończyn, co powoduje zakażenia oraz często kończy się okaleczeniem lub śmiercią młodych.

W pobliżu dzikich wysypisk odnotowuje się podwyższone koncentracje metali ciężkich szczególnie: rtęci, kadmu, miedzi, chromu czy ołowiu.

Jedna tylko bateria może zanieczyścić metalami ciężkimi aż 400 l wody lub 1 m3 gleby.

Baterie cynkowo-rtęciowe stosowane w kalkulatorach i zegarkach, zawierają ok. 30% rtęci. Nawet kilka miligramów rtęci, która przeniknie do gleby lub wody może okazać się śmiertelną dawką dla człowieka. Rtęć kumuluje się w nerkach i wątrobie, najdłużej zaś zalega w mózgu. Rtęć powoduje denaturację białek, uszkodzenia tkanek np. nerek i mózgu oraz choroby skóry.

Kary i odpowiedzialność terytorialna

Za likwidację „dzikich” wysypisk odpowiadają gminy. Przepisami regulującymi postępowanie w tym zakresie są: Ustawa o utrzymaniu czystości i porządku w gminach oraz Ustawa o Odpadach, które nakładają na posiadaczy i zarządców terenu obowiązek dbania o jego czystość. W przypadku, w którym wójt lub burmistrz stwierdzi składowanie lub magazynowanie odpadów w miejscu do tego celu nieprzeznaczonym jest zobligowany do zastosowania środka nadzorczego w postaci decyzji nakazującej usunięcie odpadów. Gdy nielegalne wysypisko znajduje się na terenie komunalnym i nie można ustalić podmiotu odpowiedzialnego za powstanie danego „dzikiego wysypiska”, musi ono zostać usunięte na zlecenie i koszt Urzędu Gminy. Natomiast gdy znajduje się ono na terenie prywatnym nakaz usunięcia otrzymuje właściciel lub zarządca terenu a egzekucją obowiązku jego usunięcia zajmie się Straż Miejska lub policja.

Zgodnie z przepisami Kodeksu karnego art. 183 § 1. Kto wbrew przepisom składuje (…) odpady (…) w takich warunkach lub w taki sposób, że może to zagrozić życiu lub zdrowiu człowieka lub spowodować istotne obniżenie jakości wody, powietrza lub powierzchni ziemi lub zniszczenie w świecie roślinnym lub zwierzęcym w znacznych rozmiarach, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

oraz § 6. Jeżeli sprawca czynu określonego w § 1 (…) działa nieumyślnie, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.

Czas rozkładu odpadów:

• chusteczki papierowe – 3 miesiące
• ogryzek z jabłka – 6 miesięcy
• niedopałek papierosa – 1,5 roku, a substancje trujące zawarte w papierosie 5 lat
• guma do żucia – 5 lat
• metalowa puszka – 10 lat
• odzież skórzana – 30-50 lat
• kubek styropianowy – 50 lat
• gumowa opona – 50 – 80 lat
• worki foliowe od – 100- 200 lat
• plastikowe torebki – 300 lat
• plastikowa butelka – 500 lat
• pieluszki jednorazowe – 500 lat
• puszka aluminiowa nawet – 1000 lat
• szklana butelka – 4000 lat a może nawet nigdy…